Osmanlı’ nın Temelleri – Ertuğrul Gazi

Bu bayram sonu gezi turumun ilk yazısı olan Türkiye’ nin Dubrovnik’ i : İZNİK  den sonra gezinin bir parçası olan Söğüt hakkında da birkaç parça birşey yazmak istedim. Gezimizin bir kısmını da İnegöl taraflarına gelmişken Osmanlı’ nın kuruluş izlerini barındıran Söğüt’ e giderek özgün bir hale getirebiliriz diye düşündük.

1231 yılında Anadolu Selçuklu Devletinin bir komutanı olarak Ertuğrul Gazi tarafından fethedilen bu toprak.  Oğuzların Kayı boyunun lideri Ertuğrul Gazi’ nin oğlu Osman gazi tarafından 3 kıtaya hükmedecek Osmanlı devletinin ilk topraktır. Söğüt küçük ve güzel bir ilçe. Girer girmez. 2. Abdülhamit’ in yaptırdığı Hamidiye Külliyesi ve onun önünde yer alan 1325 yılında yapılan Çifte Minareli Hamdiye Cami’ nin önünde durduk. Hamidiye külliyesi, haftanın 6 günü açık. Biz içini göremedik ama siz Pazar gününe veya resmi tatile denk gelmez iseniz bu külliyeden faydalanabilirsiniz. Bu 2 eserin bahçesinin önünden geçen caddeyi birkaç yüz metre takip ettiğiniz zaman karşınıza Ertuğrul Gazi Türbesi çıkıyor. Burada, Ertuğrul gazinin hikayesi şu şekilde aktarılmış:

“Ertuğrul Gazi (1188-1281)

Ertuğrul Gazi Bey Osmanlı Devleti’ nin kurucusu olan Osman Bey’ in babasıdır. Oğuzların Bozok kolundan Kayı boyuna mensuptur. Babası kayaalp oğlu Süleyman Şah’ tır. Bazı kaynaklara göre ise babası Gündüz Alp olduğu yazılıdır. Kesin olmasada bugün kabul edilene göre Ertuğrul Gazi’ nin babası Gündüz Alp’ tir. Yakın dönemde arkeologlar tarafından bulunan “Osman bin Ertuğrul bin Gündüz Alp” yazısının darp edildiği bir sikke de bu görüşü teyit etmektedir.

Annesi Hayme Ana olup Kütahya İli Domaniç İlçesi Çarşamba Köyünde Medfundur.

“Önce Toprak, sonra bayrak” ülküsü ile batıya doğru göç eden Kayı Beyi Süleyman Şah rivayete göre Fırat nehrini geçerken atından düşerek vefat eder. Mezarı bugün Suriye Sınırları içerisinde Raka kasabası civarında bulunan Caber Kalesindedir.

Süleyman Şah ölünce yerine Bey olarak Ertuğrul Bey seçilir. Göç yorgunu Kayı Boyunda ekseriyetle anavatana dönme eğilimi vardır. Kayı Boyuna bey seçilen Ertuğrul Bey, Sungur Tekin ve Gündoğdu Bey’ in anavatana dönme arzularına engel olmaz. Kayı Boyu’ nun büyük çoğunluğu, Sungur Tekin ve Gündoğdu Beyle beraber geri dönerken Ertuğrul Bey, kardeşi Dündar Bey ve mahiyetindeki dört yüz çadırlık Kayı Aşireti, batıya doğru ilerler.

123o yılında Sivas Sürmeli Çukur’ da tanık oldukları savaşta, zayıf olandan yana tavır alarak, Aanadolu Selçuklu hükümdarı 1. Alaaddin Keykubad’ ın Moğolları yenmesini sağlamıştır. Bundan çok memnun olan, 1.Alaaddin Keykubad Ertuğrul Gazi Bey’ e hilat giydirip, Ankara yakınlarındaki Karacadağ ve çevresini hediye olarak vermiştir.

Beraber başladıkları Eskişehir yakınlarındaki Sultanönü muharası’ nı Moğollar yüzünden, Ertuğrul Gazi Bey’ e bırakan 1. Alaaddin Keykubad, Sultanönü, Domaniç, Ermeni Derdebendi ve Söğüt’ ün fethi haberini alınca çok sevinmişi Ertuğrul Gazi Bey ve aşiretine Domaniç’ i yaylak, Söğüt’ ü ise kışlak olarak vermiştir.

Selçuklu’ nun Uç Bey’ i olarak elli yıl adaletle hükmettiği bu topraklarda gerek tebasının gerek komşu tekfurlukların güvenini kazanmış ayrıca Mevlana Cellaleddin-i Rumi ve dünürü Şeyh Edabalı’ ya büyük hürmet göstererek kurulacak olan Osmanlı Devleti’ nin maddi ve manevi temellerinin sağlam bir şekilde atılmasına vesile olmuştur.

Ertuğrul Gazi ve eşi Halime Hatun’ un; Gündüz Alp, Savcı Bey ve Osman Bey olmak üzere üç oğlu vardır. Doksan üç yaşında vefat eden Ertuğrul Gazi Bey kendi beldesi olan Söğüt’ te toprağa verilmiştir.

Ertuğrul Gazi Bey’ in 1231′ de ki ilk yayla dönüşünde başlatmış olduğu Toy (şenlik) geleneği günümüzde hala devam etmektedir.”

Ertuğrul Gazi’ nin bu hikayesinden önce okuduğum ve oğlu Osman Gazi’ ye öğüdü çok ama çok önemliydi. Osmanlı’ nın maneviyat temellerinin bu vasiyet ile başlamış olduğunu söylemek yanlış olmaz. Hatta bu vasiyette görülen dönemin din adamlarına olan saygı gözler önüne serilmekte.

Bak oğul!… Beni kır, Şeyh Edebalî’yi kırma.
O bizim boyumuzun ışığıdır.
Terazisi dirhem şaşmaz.
Bana karşı gel, ama ona karşı gelme.
Bana karşı gelirsen üzülür incinirim.
Ona karşı gelirsen gözlerim sana bakmaz olur.
Sözümüz Edebalî için değil, senceğiz içindir.
Bu dediklerimi vasiyetim say.

Bir büyük devletin yüzyıllarca tutunduğu ve tutunacağı topraklarda huzuru mutluluğu sağlamasında şüphesiz başardıkları işlerin – devletçiliğin yanında Allah’ ın rızasını önde tutmalarıda olacaktır. Bu büyük başarıya ulaşan ve bize bu topraklarda yaşama imkanı veren insanları tanımak onların kabirlerini ziyaret etmek bir görevimiz olsa gerek diye düşünüyorum.

Ertuğrul Gazi Türbesinde Onlarca coğrafyadan devletin toprağı getirilmiş ve birkaç kurulmuş türk devletinin bayrağı yerleştirilmiş. Benim ilgimi en çok Kayı boyunun bayrağı çekti. 2 ok ve 1 yayı ifade ettiği söylenen tamganın olduğu mavi beyaz bayrak. Oğuzların bozok kolundan Kayı boyuna mensuptır. Babası hakkında çeşitli görüşler olsa da. ayı kelime anlamı olarak kuvvet ve kudret sahibi demektir. Buna uygun bir devleti ailenin devamından çıkarması da yorumsuz.

Türbe’ ye Yunanlıların Kurtuluş savaşı sırasında sıktıkları kurşunların izi hala durmakta. Avrupa’ nın medeniyetlerinin başı olarak kabul ettikleri Yunan Medeniyeti’ ni de hem İznik’ i  hem Söğüt’ ü yakmalarından ve türbelere sıktıkları kurşunlardan tanıma fırsatına da erişmiş olduk. Burada rahmetli Alija Izetbegović’ in

Ben Avrupa’ya giderken kafam önümde eğik gitmiyorum. Çünkü çocuk, kadın ve ihtiyar öldürmedik. Çünkü hiçbir kutsal yere saldırmadık. Oysa onlar bunların tamamını yaptılar. Hem de Batı’nın gözü önünde; Batı medeniyeti adına.

sözünü de hatırlatmadan geçmeyeyim istedim. Söğüt’ te Ertuğrul gazinin yaptırdığı mescidi göremedik kapalı olması sebebiyle ama Fetret döneminden Osmanlı’ yı kurtaran Çelebi Mehmet’ in Camisini görme imkanı bulduk. 13. 14. yy camilerinde namaz kılmak o ortamı solumak güzel bir tecrübe.

Son olarak yine türbe kapısında yer alan dua ile bitirmek istiyorum. Bu duanın önemini de günümüzde kan gövdeyi götüren Ortadoğu’ yu , başlarına bombalar yağan masum insanları, geldiğimiz topraklardaki Çin zulmünü düşünerek anlamak gerek. O gördüğümüz yurtdışında uzak diyarlardaki tatil beldelerinde berrak suların fotolarına aldanıp iyi bir tatil yaparım düşüncesiyle giden bir dostumuzun yakını oradaki gördüğü böceklerden o kadar korkmuş ki denizin güzelliği falan hikaye olmuş. Çok güzel memlekette yaşıyoruz, sevelim sevmeyenleri uyaralım.

“Allah, bizlere bu toprakları yurt edinen Ertuğrul Gazi Bey’ e gaza yoldaşlarına ve nesline rahmet eylesin”